Çalışanların Hakları ve İş Kanunu - 2021
Çalışan da olsak çalışan adayı da çalışma hakları ve iş kanunları hakkında bilgi sahibi olmamızda fayda var. Gelin birlikte iş haklarına baklalım. İş haklarını 12 maddede kısaca ele alacağız.
1- İşe İade Hakkı
İşveren tarafından, iş sözleşmesinin keyfi fesih edilmesi tarafından işçilerin korunması için vardır. Böyle bir durumda çalışanın 30 gün içinde işe iade davası açma hakkı vardır.
2- Kıdem Tazminatı Hakkı
Haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılan işçi bir yıldan fazla çalışmış olmak kaydıyla kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Belirli koşulların varlığı halinde istifa eden işçinin hakları arasında da kıdem tazminatı yer almaktadır.
3- İhbar Tazminatı Hakkı
Tarafların belirsiz süreli iş sözleşmelerine uymadığı taktirde iş sözleşmesinin fesihi halinde iş verenin ve çalışanın ödemesi gereken tazminattır.
4- Fazla Çalışma Ücreti Hakkı
İşçinin haftalık mesai süresi kanunen 45 saattir. Haftalık olarak bu sürenin aşılması halinde işveren tarafından %50 zamlı olarak fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Ödenmemesi halinde çalışan haklı neden ile iş akdini feshedebilir.
5- Yıllık İzin Hakkı
1 – 5 yıl arası kıdemi olan işçiler 14 gün
5 – 15 yıl arası kıdemi olan işçiler 20 gün
15 yıl ve üzeri kıdemi olan işçiler 26 gün yıllık izne hak kazanırlar.
6- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti Hakkı
Ülkemizde yasal tatil günleri vardır. Bunlar; 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 15 Temmuz, 30 Ağustos, 29 Ekim ve dini bayramlarımıza denk gelen günlerdir. İş sözleşmesinde bu günlerde çalışılmasına dair düzenleme yoksa bu günlerde çalışmak zorunda değilsiniz. Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmanız halinde o gün kaç saat çalıştığınıza bakılmaksızın 1 günlük ücretiniz kadar ilave ücret tarafınıza ödenmelidir.
7- Hafta Tatili Ücreti Hakkı
Her çalışana 7 gün çalışma süresinin içinde 1 gün tatil edilmelidir. Eğer tatil gününde çalışıyorsanız günlük çalışma ücretinizden %50 daha fazlası tutarında hafta tatili ücreti size ödenmelidir.
8- Asgari Geçim İndirimi Hakkı
AGİ işçilere uygulanan bir gelir vergisi indirimidir. Bu gelir vergisi indiriminin tutarı; işçinin medeni durumuna yani evli veya bekar olup olmamasına, evliyse eşinin çalışıp çalışmamasına ayrıca çocuk sayısına göre değişiklik arz etmektedir. Gelir vergisinde uygulanan bu indirimin her ay işçiye ödenmesi gerekmektedir.
9- Ayrımcılık Tazminatı Hakkı
İşverenin çalışanları arasında ayrımcılık yapmaması gerekir. İşverenin eşit davranma yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde, işçi 4 aylık ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı talep edebilir.
10- Sendikal Tazminat Hakkı
Toplu iş sözleşmelerindeki hükümler haricinde, işveren sendikaya üye olan ve olmayan çalışanlar arasında çalışan hakları bakımından ayrımcılık yapamaz.